Ik loop rond en zie dat Eathan en Mette erg snel zijn met het invullen van het antwoord. Hun antwoorden verschillen. Eathan heeft als antwoord twintig robotdolfijnen. Ik vraag hen zachtjes of ze kunnen uitleggen hoe ze aan het antwoord zijn gekomen. Eathan wijst naar de laatste zin en zegt dat de dolfijn een meter lang is en dat er dus twintig dolfijnen in het aquarium passen. Het gaat in deze zin echter niet om een robotdolfijn, maar om een robothond. Zijn buurvrouw Mette heeft een ander antwoord ingevuld, namelijk acht. Als ik vraag of ze aan het stappenplan van Nieuwsrekenen hebben gedacht, slaat Mette haar hand voor haar mond. Oeps dat is ze vergeten. Eathan mompelt dat hij het ook wel zonder kan.
Ik besef me dat de procedure die ik ze wil aanleren nog geen routine is geworden. Bij het beantwoorden van zulke contextopgaven wil ik graag dat ze het stappenplan van Nieuwsrekenen gebruiken. Dat bestaat uit de volgende vier stappen die ze moeten nemen om tot een oplossing van een rekenvraag te komen:
Stap 1: Ik kijk naar de tekst. Ik lees de tekst. Ik lees de rekenvraag
Stap 2: Ik bedenk hoe ik de rekenvraag oplos
Stap 3: Ik beantwoord de rekenvraag
Stap 4: Ik controleer of mijn antwoord kan kloppen
De eerste opdracht van Nieuwsrekenen doe ik vaak op deze manier voor. Ik model hoe ze het stappenplan kunnen gebruiken. De volgende opdracht laat ik ze in tweetallen aan de slag gaan. In principe lezen ze dan samen nog eens het verhaaltje door en ook de nieuwe rekenvraag. Dan lossen ze ieder voor zich de nieuwe rekenvraag op. Ze schrijven hun berekening op en maken een tekening als dit ze kan helpen. Dit stappenplan hebben ze echter niet gevolgd. Ik besluit ze eerst nog eens het doel van het stappenplan te vertellen en uit te leggen waarom het goed is dat het gebruik van het stappenplan een vaste werkwijze wordt. Het stappenplan van Nieuwsrekenen zorgt ervoor dat je geen informatie over het hoofd ziet en dat je checkt of je de vraag goed hebt begrepen. Het zorgt er ook voor dat je opschrijft hoe je aan je antwoord komt. Je kunt alles nog eens bekijken en vergelijken met iemand anders. En je kunt beter checken of je antwoord zou kunnen kloppen. Dat is zeker bij contextopgaven geen overbodige luxe, omdat er in de tekst een hoop informatie staat die je eruit moet zien te filteren.
Ik merkte al eerder dat veel leerlingen in mijn klas moeite hadden met contextopgaven. De korte, vrij kale contextopgaven gingen nog best goed, maar werd de tekst langer, dan hadden de leerlingen moeite om de juiste gegevens uit de tekst te halen. Ook probeerden ze veel opgaven in hun hoofd uit te rekenen. Hun werkgeheugen raakte duidelijk snel vol. Toen ik dat merkte ben ik meer tijd gaan stoppen in uitleggen en begeleid oefenen. Bij Nieuwsrekenen gebruik ik de handleiding van het intensief arrangement. Daarin staat stap voor stap uitgelegd hoe ik zelf kan modelen en wordt beschreven hoe de leerlingen vervolgens stap voor stap met steeds minder begeleiding de opdrachten maken. Ik doe hardop voor hoe ik het stappenplan van Nieuwsrekenen toepas en de leerlingen oefenen dit vervolgens ook. Eerst in tweetallen en daarna individueel. Dit is Teach-techniek 21: Stap voor stap. Daarbij deel je ingewikkelde taken op in behapbare stukjes afgewisseld met oefenen en reflecteren.
Vandaag heb ik de leerlingen te snel zelf aan de slag laten gaan. We hadden vandaag wat tijdnood en daardoor heb ik bij de start van de les te weinig tijd gestoken in het modellen en begeleid oefenen. Voor mijzelf was het bijvoorbeeld overduidelijk dat het in de tekst niet alleen gaat om robotdolfijnen, maar ook om robothond Spot en dat er dus ook informatie over de robothond instaat, maar Eathan heeft dit niet uit de tekst gehaald. We werken nog niet zo lang met Nieuwsrekenen en een groot deel van de leerlingen heeft het duidelijk nog nodig om de nieuwe stof expliciet in kleine stapjes voorgedaan te krijgen en te oefenen. Zo kan ik de belasting van hun werkgeheugen verminderen. Om de belasting van het werkgeheugen te verkleinen, besluit ik ook om het stappenplan voor alle leerlingen op een kaartje te printen, zodat ze dat naast zich op tafel kunnen leggen en het kunnen bekijken als ze dat nodig hebben.
Ik kijk nu alweer uit naar volgende week. Een nieuw onderwerp en een nieuwe kans om de opdrachten van Nieuwsrekenen stap voor stap aan te pakken met de leerlingen. Met de inzet van de Teach-techniek Stap voor stap maak ik het impliciete expliciet voor de leerlingen. Daarmee wil ik voorkomen dat leerlingen antwoorden raden of onzorgvuldig en snel onjuiste informatie uit de tekst halen. Voor mij is dit ook een leerproces. Maar stap voor stap kom ik er wel!